Borbe između Azerbejdžana i Armenije u spornoj regiji Gorski Karabah na južnom Kavkazu ponovno su se rasplamsale jučer navečer napadom na armenske položaje.
Azerbajdžanske trupe napale su armenske položaje na tri mjesta artiljerijom i oružjem visokog kalibra, izvijestila je ruska novinska agencija koja se poziva na armensko ministarstvo odbrane. Azerbejdžansko ministarstvo odbrane je pak saopštilo da je do borbi došlo zbog pokušaja armenske sabotaže.
Sukob između Armenije i Azerbejdžana oko sporne regije tinjao je desetljećima. Godine 2020. dvije su strane vodile krvavi rat za kontrolu nad teritorijem koji je, uz posredovanje ruskih vlasti, završio labavim primirjem.
Uzrok sukoba
Sovjetska vlada je 1920-ih u Azerbejdžanu uspostavila autonomnu regiju Gorski Karabah, gdje su najmanje 95 posto stanovništva etnički Armenci. Azerbejdžan inače na sjeveru graniči s Rusijom. Problemi u enklavi su krenuli 1988. kada su se vlasti u Gorskom Karabahu pokušale ujediniti s tadašnjom sovjetskom republikom Armenijom i proglasiti nezavisnost od Azerbejdžana, još jedne sovjetske republike.
1992., nakon raspada Sovjetskog Saveza, izbio je rat između dvije nove zemlje oko kontrole nad regijom. Gorski Karabah se nalazi unutar međunarodno priznatih granica Azerbejdžana, ali je uglavnom pod kontrolom političkih frakcija povezanih s Armenijom.
U tom je sukobu ubijeno između 20.000 i 30.000 ljudi, a stotine hiljada njih je bilo raseljeno. Nakon primirja 1994., Armenija je dobila kontrolu nad Gorskim Karabahom, ali je također okupirala 20 posto okolnog azerbejdžanskog teritorija.
Eskalacija odnosa 2020. godine
Između 1994. i 2020. povremeno su se rasplamsavali sukobi duž granice. U 2016. su se tokom četiri dana dogodili žestoki sukobi između Azerbejdžana i snaga koje podržava Armenija u Gorskom Karabahu.
No 2020. je došlo do pravog rata, nakon što je Azerbejdžan pokrenuo ofanzivu preko linija koju su držale armenske snage i lokalni borci. Sukob je započeo ujutro 27. septembra, a trajao je šest sedmica, piše The Washington Post.
Jedna od njegovih glavnih karakteristika bila je vojna podrška Turske Azerbejdžanu. U mjesecima prije izbijanja sukoba, turski izvoz vojne opreme u Azerbejdžan porastao je šest puta. Turska je toj zemlji prodavala bespilotne letjelice i drugu opremu, za koju stručnjaci kažu da je pomogla preokrenuti situaciju u korist Azerbejdžana.
Rusija je posredovala mirovnim pregovorima i nakon dogovora je Armenija morala prepustiti dijelove teritorija koje je kontrolirala desetljećima. Ruske mirovne snage raspoređene su da patroliraju regijom.
Šta se sada događa?
Azerbejdžan je početkom augusta ove godine saopštio da su njegove snage odbile armenski napad u blizini Gorskog Karabaha, pri čemu je ubijen jedan njihov vojnik.
Ministarstvo odbrane u Bakuu optužilo je Armeniju za kršenje primirja, rekavši da su armenske snage pokušale zauzeti brdo u okrugu Lachin, području koje kontroliraju ruske mirovne snage.
Vojska u Gorskom Karabahu osporila je ove navode i optužila Azerbejdžan za ubistvo dva vojnika, proglasivši "djelomičnu mobilizaciju".
"Primirje kojem je posredovala Rusija nije donijelo ni potpunu stabilnost ni sigurnost na području regije. Rusija nedvojbeno ima najveći utjecaj od bilo koje vanjske sile pri koordinaciji prekida vatre, ali je potrošila svoje resurse i fokus u Ukrajini", napisali su u aprilu Alex Fults i Paul Stronski iz Fondacije Carnegie za međunarodni mir.
No, čini se da se novonastali sukob, koji je izbio jučer navečer, ubrzo smirio.
Armenski premijer Nikol Pashinyan telefonski je razgovarao s ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom, francuskim predsjednikom Emmanuelom Macronom i američkim šefom diplomatije Antonyjem Blinkenom kako bi razgovarali o situaciji, ali Reuters navodi da lokalni mediji izvještavaju da je dogovoren prekid vatre.
