Steven Spielberg je tokom svog dugog staža stvorio genijalne filmove koji su postali nezaobilazni dio popularne kulture. Njegova se karijera rasteže na četiri decenije, a nudi prilično eklektičan spoj umjetnosti, eksperimenta, tehnologije, kreativnosti i estetike.
Steven Allan Spielberg rodio se 1946. u Cincinnatiju kao najstariji sin u jevrejskoj porodici . Tata mu je bio inženjer elektrotehnike, a mama pijanistica. Taj se spoj tehnologije i umjetnosti evidentno prelio i na njegovo poimanje svijeta. U nježnoj dobi od svega sedam godina mali je Steve, tako, već počeo snimati svoje prve kratke filmove. Zvijezde su bili njegovi vršnjaci.
Od ranih dana u njegovim su radovima prepoznatljivi tragovi društvene osjetljivosti za potlačene, a život mu je uvelike obilježio i bolan rastanak njegovih roditelja. Nakon srednje upisao je faks, ali je svoje formalno školovanje prekinuo jer se odlučio u potpunosti posvetiti filmskoj karijeri. Režiranju, tačnije. Ostalo je historija.
Ali, jeste li se ikad zapitali koji su ga to tačno filmovi inspirirali? Tportal donosi listu ultimativnih klasika koji su oblikovali razvojni put ovog filmskog genija. Kanon koji je napisao sam Spielberg, ako želite. Prilično je iznenađujući. Uostalom, uvjerit ćete se u to i sami.
To je prekrasan život (It’s a Wonderful Life), Frank Capra (1946)
„To je prekrasan život“ je američka božićna drama iz 1946. koju je producirao i režirao Frank Capra, a temeljena je na kratkoj priči The Greatest Gift koju je napisao Philip Van Doren Stern 1939. Ujedno je to i jedan od najomiljenijih filmova u američkim kinima, a postao je tradicionalno gledan tokom božićne sezone.
Glavni glumac James Stewart u ulozi Georgea Baileyja, čovjeka je koji se odrekao svojih snova kako bi pomogao drugima, a čije predstojeće samoubistvo na Badnjak donosi intervenciju njegovog anđela čuvara, Clarencea Odbodyja (Henry Travers). Clarence pokazuje Georgeu sve živote kojih je dotakao i kako bi drugačiji život bio za njegovu suprugu Mary i njegovu zajednicu Bedford Falls da se nikad nije rodio.
Film je nominiran za pet Oscara, a Američki filmski institut prepoznao ga je kao jedan od 100 najboljih američkih filmova ikad snimljenih.
Kum (The Godfather), Francis Ford Coppola (1972)
„Kum“ je američki kriminalistički film iz 1972. godine u režiji Francisa Forda Coppole temeljen na istoimenom najprodavanijem romanu Maria Puza. To je prvi film u trilogiji „The Godfather“.
U filmu se pojavljuje glumački ansambl među kojima su Marlon Brando, Al Pacino, James Caan, Richard Castellano, Robert Duvall, Sterling Hayden, John Marley, Richard Conte i Diane Keaton. Priča, koja se protezala od 1945. do 1955., bilježi historiju porodice Corleone pod patrijarhom Vita Corleonea (Brando) usredotočujući se na transformaciju jednog od njegovih sinova, Michaela Corleonea (Pacino).
Od pojave na filmskim platnima „Kum“ slovi kao jedan od najvećih i najutjecajnijih ikad snimljenih filmova, posebno u gangsterskom žanru.
Fantazija (Fantasia), Walt Disney (1940)
Fantazija je američki animirani film iz 1940., producirao ga je Walt Disney, a objavio Walt Disney Productions. U režiji Joea Granta i Dicka Huemera, te pod nadzorom produkcije Bena Sharpsteena, treći je Disneyjev animirani igrani film.
Film se sastoji od osam animiranih segmenata postavljenih u djela klasične muzike pod vodstvom Leopolda Stokowskog, od kojih sedam izvodi Philadelphijski orkestar. Muzički kritičar i kompozitor Deems Taylor djeluje kao Majstor ceremonije filma, donoseći uvod u svaki animirani segment.
Film je predstavljao Disneyjev najhrabriji eksperiment do danas - oživljavanje njegove vizije spajanja animiranih slika s klasičnom muzikom. Ono što je započelo kao metoda za unapređenje karijere Mickeyja Mousea, procvalo je u cjelovito obilježje koje ostaje jedinstveno u historiji animacije.
Momak zvan Joe (A Guy Named Joe), Victor Fleming (1943)
„Momak zvan Joe“ je film iz 1943. koji je režirao Victor Fleming. Film je producirao Everett Riskin, a glumili su Spencer Tracy, Irene Dunne i Van Johnson. Scenarij koji su napisali Dalton Trumbo i Frederick Hazlitt Brennan adaptiran je iz priče Chandlera Spraguea i Davida Boehma za koju su nominirani za nagradu Akademija za najbolje napisanu, originalnu priču. Film je poznat po tome što je to ujedno i prva glavna Van Johnsonova uloga. Sadrži i popularnu pjesmu Freda Ahlerta i Roya Turaka "I'll Get By (As Long as I Have You)" koju je u filmu izvela Irene Dunne. Steven Spielberg je 1989. snimio remake tog filma pod nazivom „Zauvijek“.
Čuvari galaksije (Guardians of the Galaxy), James Gunn (2014)
Čuvari galaksije američki je film o superjunacima iz 2014. godine temeljen na istoimenom timu superheroja Marvel Comics. U produkciji Marvel Studios i distribuciji Walt Disney Studios Motion Pictures, to je deseti film u Marvel Cinematic Universe (MCU). Film je režirao James Gunn prema scenariju koji je napisao s Nicole Perlman.
Protagonisti filma predstavljaju ekipu otpadnika doslovno svemirskih proporcija, a predvodi ih Peter Quill (Chris Pratt). Nakon što se nađe na meti nemilosrdnog Ronana, koji silno želi predmet u njegovom posjedu, Quill je primoran udružiti snage s najneobičnijim timom odmetnika među kojima su Rocket, revolveraški rakun; Groot, humanoid nalik na stablo; smrtonosna i enigmatična Gamora te osvetnički nastrojen Drax Razarač. Quillu neće biti potrebno mnogo vremena da shvati da mistična kugla koju želi Ronan ne donosi išta osim strahota i prijetnju ravnoteži u svemiru, stoga će morati učiniti sve da spriječi narušavanje stabilnosti.
Rat svjetova (War of the Worlds), Byron Haskin (1953)
Rat svjetova američki je naučnofantastični film iz 1953. godine Paramount Picturesa. Producirao ga je George Pal, redatelj je Byrona Haskina, a u glavnim ulogama su Gene Barry i Ann Robinson.
Film je labava adaptacija istoimenog romana H. G. Wellsa, prva od pet filmskih adaptacija. To je moderno prepričavanje romana iz 1897., premještajući radnju iz viktorijanske ere Engleske u južnu Kaliforniju 1953. Marsijanci iznenada i neočekivano napadnu Zemlju, a američki naučnik Clayton Forrester traži bilo kakvu slabost koja ih može zaustaviti.
Rat svjetova osvojio je Oscara za najbolje vizualne efekte i nastavio utjecati na druge naučnofantastične filmove među kojima se najviše ističe Steven Spielberg koje je neke od scena koristio kao inspiraciju za Bliske susrete treće vrste.
Psiho (Psycho), Alfred Hitchcock (1960)
Psiho je američki psihološki horor triler iz 1960. godine u režiji i produkciji Alfreda Hitchcocka, a napisao ga je Joseph Stefano. U njemu glume Anthony Perkins, Janet Leigh, John Gavin, Vera Miles i Martin Balsam, a zasnovan je na istoimenom romanu iz 1959. godine Roberta Blocha. Film se usredotočuje na susret između sekretarice, Marion Crane (Leigh), koja završava u osamljenom motelu nakon što je ukrala novac od svog poslodavca, i vlasnika motela, menadžera, Normana Batesa (Perkins), i njegovih posljedica.
Psycho je nominiran za četiri nagrade Akademije, uključujući one za najbolju glavnu glumicu i najbolju režiju. Danas se smatra jednim od najboljih Hitchcockovih filmova, a međunarodni filmski kritičari i naučnici hvale ga kao veliko djelo kinematografske umjetnosti. Često svrstan među najveće filmove svih vremena, postavio je novi nivo prihvatljivosti za nasilje, devijantno ponašanje i seksualnost u američkim filmovima.
Film je doživio i dva nastavka: prequel, remake i televizijski spin-off (Bates Motel).
2001: Odiseja u svemiru (2001, a Space Odyssey), Stanley Kubrick (1968)
2001: Odiseja u svemiru je naučnofantastični film iz 1968. u produkciji i režiji Stanleya Kubricka. Scenarij su napisali Kubrick i Arthur C. Clarke, a nadahnula ga je Clarkeova kratka priča "The Sentinel" i druge kratke priče Clarkea.
Novela filma objavljena nakon premijere filma dijelom je napisana usporedno sa scenarijem. Film, koji prati putovanje Jupiterom sa senzibilnim računalom HAL nakon otkrića beskompromisnog vanzemaljskog monolita koji utječe na ljudsku evoluciju, bavi se temama egzistencijalizma, ljudske evolucije, tehnologije, umjetne inteligencije i mogućnosti izvanzemaljskog života.
Film je poznat po naučno tačnom prikazu svemirskog leta, pionirskim specijalnim efektima i dvosmislenim slikama. Zvuk i dijalog koriste se rijetko i često umjesto tradicionalnih kinematografskih i narativnih tehnika. Nominiran je u četiri kategorije za prestižnu filmsku nagradu Oscar od kojih je osvojio jednu i to onu u kategoriji najboljih specijalnih efekata.
2001 Odiseja u svemiru slovi kao jedan od najvećih i najutjecajnijih ikad snimljenih filmova.
Lawrence od Arabije (Lawrence of Arabia), David Lean (1962)
Lawrence od Arabije britanska je historijska drama iz 1962. godine temeljen na životu T. E. Lawrencea. Režirao ga je David Lean, producirao ga je Sam Spiegel i to prema scenariju Roberta Bolta i Michaela Wilsona. Protagoniste su maestralno tumačili Petere O'Toole u glavnoj ulozi i Alec Guinness kao princ Faisal. Radnja se vrti oko stvarnog događaja, dolaska britanskog časnika Lawrencea (Peter O'Toole) na Arapski poluotok te njegovo vođenje Arapa protiv Turaka. U filmu učestvuju i Jack Hawkins, Anthony Quinn, Omar Sharif, Anthony Quayle, Claude Rains i Arthur Kennedy.
Lawrence od Arabije nominiran je za deset Oscara na 35. dodjeli nagrada Akademije 1963; osvojio je sedam. Također je osvojio pet nagrada Zlatni globus i 4 BAFTA-e.
Nedodirljivi (Untouchable), Olivier Nakache and Éric Toledano (2011)
Nedodirljivi je francuska humoristična drama iz 2011. godine u režiji Oliviera Nakachea i Érica Toledanoa. Radnja se odvija oko paraplegičara koji unajmi novog njegovatelja, senegalskog imigranta, koji mu neočekivano preokrene život sa svojim pozitivnom stavom. Glavne uloge tumače François Cluzet, Omar Sy i Audrey Fleurot.
Nedodirljivi je neočekivano, usprkos ozbiljnoj temi, privukao publiku zahvaljujući veselom pristupu priči te je postao najkomercijalniji film godine u Francuskoj sa preko 19 miliona gledatelja. Film je dobio nekoliko nominacija za filmske nagrade. U Francuskoj je film osvojio nagradu César za najboljeg glumca za Omara Sy i sedam drugih nominacija uključujući i nagradu César za najbolji film.
Vitez tame (The Dark Knight), Christopher Nolan (2008)
Vitez tame je film Christophera Nolana iz 2008. o liku Batmana iz stripova DC Comicsa, odnosno drugi dio Nolanovog filmskog serijala o superjunaku Batmanu i nastavak filma Batman: Početak. Christian Bale ponovno igra glavnu ulogu.
U filmu, Bruce Wayne / Batman (Bale), policijski poručnik James Gordon (Oldman) i okružni tužitelj Harvey Dent (Eckhart) čine savez za uklanjanje organiziranog kriminala u Gotham Cityju, ali im prijeti anarhistički majstor zvan Joker ( Ledger), koji nastoji potkopati Batmanov utjecaj i grad pretvoriti u kaos.
Nolan je inspiraciju za koncept filma pronašao u Jokerova prva dva pojavljivanja u stripovima i izdanju Batman: The Long Halloween.
Američka noć (Day for Night), François Truffaut (1973)
Američka noć (francuski La Nuit américaine) je francuski film iz 1973. u režiji Françoisa Truffauta, koji je u stvari ironičan, polubiografski film unutar filma u kojem se radnja odvija oko redatilja koji nailazi na razne humoristične probleme prilikom snimanja svojeg filma o mladiću čija ga supruga ostavi radi njegovog oca. Glavne uloge tumače Jacqueline Bisset, Jean-Pierre Aumont, Jean-Pierre Léaud, Valentina Cortese te sam François Truffaut u ulozi redatelja Ferranda.
Sam naslov "američka noć", također poznat i kao "dan za noć", je trik kojim se izaziva dojam noći iako se snima po danu. Efekt se postiže uporabom posebnih filtara pri snimanju po suncu, osobitim laboratorijskim obradama ili uporabom posebnog osvjetljenja.
Film je dobio velike pohvale kritičara, osvojio je nekoliko nagrada te se smatra općenito jednim od Truffautovih najboljih ostvarenja.
Građanin Kane (Citizen Kane), Orson Welles (1941)
Građanin Kane (eng. Citizen Kane) je film Orsona Wellesa iz 1941. Priča prati život i karijeru Charlesa Fostera Kanea, čovjeka čija je karijera u izdavačkom svijetu počela kao idealistička društvena djelatnost, ali se postupno pretvorila u nemilosrdnu potjeru za moći pod svaku cijenu. Prepričana većinom kroz prisjećanja, priča se otkriva kroz istraživanje novinskog reportera koji pokušava otkriti misterij koji se krije iza magnatove posljednje riječi, "pupoljak".
Građanin Kane smatra se jednim od najinovativnijih djela u historiji filma. Američki filmski institut proglasio ga je 2007. najboljim američkim filmom svih vremena.
Hrabro kapetanstvo (Captains Courageous), Victor Fleming (1937)
Hrabro kapetanstvo je američki crno-bijeli film za djecu snimljen 1937. u režiji Victora Fleminga. Predstavlja ekranizaciju istoimenog romana britanskog književnika Rudyarda Kiplinga. Protagonist, čiji lik tumači Freddie Bartholomew je Harvey Cheyne, bahati i razmaženi sin željezničkog tajkuna koji prilikom putovanja sjevernim Atlantikom završi u vodi, odakle ga spašava posada malog ribarskog broda.
Radnja prikazuje kako Harvey, nakon što kapetana broda nije uspio uvjeriti da je sin bogatog oca, mora nekoliko mjeseci provesti kao član posade, pri čemu se sprijatelji sa Manuelom, portugalsko-američkim ribarom (čiji lik tumači Spencer Tracy). Film je postigao veliki uspjeh, a Tracy je za ulogu Manuela dobio Oscar za najboljeg glumca.
Najbolje godine našeg života (The Best Years of Our Lives), William Wyler (1946)
Najbolje godine našeg života je američka drama iz 1946. koju je režirao William Wyler, a u kojoj igraju Myrna Loy, Fredric March, Dana Andrews, Teresa Wright, Virginia Mayo i Harold Russell.
Radnja filma vrti se o tri vojnika Sjedinjenih Država koji su se ponovno prilagodili civilnom životu nakon povratka kući iz Drugog svjetskog rata. Samuel Goldwyn bio je nadahnut za snimanje filma o veteranima nakon što je pročitao članak u časopisu Time o poteškoćama vojnika nakon povratka u civilni život od 7. avgusta 1944. godine. Goldwyn je angažirao bivšeg ratnog dopisnika MacKinlaya Kantora za pisanje scenarija.
Najbolje godine našeg života osvojile su sedam nagrada Akademije. Uz kritični uspjeh, film je po izlasku vrlo brzo postigao veliki komercijalni uspjeh.
Tragači (The Searchers), John Ford (1956)
Tragači je slavni američki vestern iz 1956. kojeg je režirao John Ford te se smatra jednim od najboljih filmova kinematografije. Teksas, 1868. Bivši južnjački vojnik Ethan Edwards, pesimistični usamljenik koji mrzi Indijance, se vratio iz građanskog rata i uputio na farmu svojeg brata Aarona negdje u divljini. No idilu pokvari napad Indijanaca Komanča koji razore kuću, ubiju Aarona, njegovu suprugu te otmu njihovu djecu Lucy i Debbie. No ostao je njihov usvojen sin Martin Pawley, koji je polu Indijanac, te koji žarko želi krenuti na misiju spašavanja. Ethan ga isprva ne želi povesti jer je indijanskog podrijetla, ali na kraju ipak popusti.
Redatelji poput Martina Scorsesea i Georgea Lucasa ga smatraju najznačajnijim filmom 20. stoljeća, dok ga je Entertainment Weekly proglasio 13. najboljim filmom svih vremena.
Tootsie, Sydney Pollack (1982)
Tootsie je hvaljena američka romantična komedija iz 1982. koju je režirao Sydney Pollack, a koja govori o glumcu Michaelu Dorseyju (Dustin Hoffman) koji se preruši u ženu kako bi dobio ulogu u TV seriji, no zaljubljuje se u jednu od glumica na snimanju.
Jedna od glavnih tema priče je ispitivanje uloga, identiteta i percepcije muško-ženskih odnosa, što se poklopilo sa nekoliko sličnih filmova koji su objavljeni iste godine (Yentl, Victor/Victoria). Film je osvojio Zlatni globus u kategoriji najboljeg filma komedije ili mjuzikla te je prema odluci članova Američkog filmskog instituta zauzeo drugo mjesto na listi 100 godina...100 smijeha (prvo mjesto je zauzeo film Neki to vole vruće).
Dustin Hoffman je za ulogu u filmu Tootsie osvojio svoj treći Zlatni globus i četvrtu BAFTA-u u karijeri.
Sedam samuraja (Seven Samurai), Akira Kurosawa (1954)
Sedam samuraja je japanski pustolovni film snimljen 1954. u režiji Akira Kurosawe. Radnja je smještena u Japan 1587. godine, odnosno u tzv. Sengoku period kada su zemlju pustošile vojske međusobno zaraćenih feudalnih klanova te razbojničke bande.
Naslovni protagonisti su sedmorica siromašnih samuraja bez gospodara (ronina), koje stanovnici jednog sela unajmljuju kako bi ih pokušali zaštititi od bande koja ih pljačka svake godine.
Sedam samuraja se smatra najpoznatijim i najpopularnijim od svih Kurosawinih filmova, a često se navodi i kao najutjecajniji od svih filmova japanske kinematografije.
Dumbo, Walt Disney (1941)
Dumbo je američki animirani film iz 1941. godine, koga u produkciji Walt Disneya. Četvrti film u seriji Walt Disneyevih animiranih klasika, Dumbo se temelji na priči Helen Aberson i ilustracijama Harolda Pearla za prototip lutke ("Roll-a-Book").
Glavni lik je Jumbo Jr., polu-antropomorfni slon kome su dali podrugljiv nadimak "Dumbo". Ismijavaju ga zato što ima velike uši, ali je on zapravo sposoban letjeti pri čemu svoje uši koristi kao krila. Kroz cijeli film, njegov jedini prijatelj, osim majke je miš po imenu Timothy — što je odnos koji parodira stereotipno neprijateljstvo miševa i slonova.
Dumbo je snimljen kako bi pokrio finansijske gubitke filma Fantasia. Napravljen je na jednostavan i ekonomičan način, te je sa 64 minuta trajanja jedan od najkraćih Disneyevih animiranih filmova.
