Stotine hiljada ljudi širom svijeta svake godine zarazi se malarijom i drugim bolestima koje prenosi ugriz komaraca, insekata iz doba dinosaurusa, no dok danas grizu samo ženke, otkriće najstarijeg fosila donosi iznenađenje.
Naučnici su otkrili najstarije fosile komaraca - dva mužjaka u komadu jantara starog 130 miliona godina iz perioda krede, pronađenih blizu grada Hammana u Libanonu. Na njihovo iznenađenje mužjaci su imali usta izduženog oblika što im je omogućavalo sisanje, kakav danas imaju samo komarice.
Sasvim je jasno da su bili hematofazi, što znači da su se hranili krvlju, kaže paleontolog Dany Azar s Kineske akademije nauka Instituta za Geologiju i paleontologiju u Nanjingu i Libanonskog univerziteta.
Ovo je veliko otkriće u historiji evolucije komaraca, kaže Azar, vodeći autor studije objavljene ove sedmice u časopisu Current Biology.
Dva fosilizirana komarca, koja pripadaju istoj vrsti, veličinom i pojavom nalikuju modernom komarcu, iako su njihova usta za sisanje krvi kraća nego u današnjih ženki.
Komarci su najpoznatiji sisavci ljudske krvi i prenose neke parazite i bolesti, napominje Azar i objašnjava: Samo oplođene ženke komaraca sišu krv jer trebaju proteine da razviju jajašca. Mužjaci i neoplođene ženke hrane se nektarom nekih biljaka. A neki mužjaci uopće se ne hrane.
Neki leteći insekti - primjerice ce-ce muha, imaju mužjaka koji je hematofag. Ali ne i današnji komarci.
Pronalazak mužjaka komarca koji je bio hematofag u periodu krede doista iznenađuje, kaže paleontolog i koautor studije André Nacionalnog prirodoslovnog muzeja u Parizu.
Fina anatomija dva mužjaka sjajno je očuvana u jantaru. Oba imaju izuzetno oštru trokutastu anatomiju čeljusti te izduženu strukturu s izbočinama nalik zubima.
Naučnici vjeruju da su se komarci razvili iz insekata koji nisu sisali krv. Njihova je pretpostavka da su usta bila originalno prilagođena za sisanje biljnog nektara.
Evolucija biljaka vjerojatno je odigrala ulogu u tome da se mužjaci i ženke komaraca danas razlikuju. U vrijeme kada su dva komarca ostala zamrznuta u smoli drveta što se s vremenom pretvorilo u jantar, bilje koje je cvjetalo tek se počelo pojavljivati u periodu krede.
Vjerujemo da su se svi insekti koji su postali hematofazi prebacili na krv pošto su prvobitno sisali biljke, kaže Azar i dodaje da su se krvlju tada počeli hraniti i ženke i mužjaci.
Promjena je, po njegovoj hipotezi, nastala s pojavom cvjetnih biljaka, a što odgovara periodu pronađenog jantara s fosilima dva komaraca.
Mnoge životinje hranile su se krvlju: dinosaurusi, leteći reptili zvani pterosaurusi, drugi reptili, ptice i sisavci.
Iako su fosili pronađeni u Libanonu najstariji fosili komarca, naučnici vjeruju da su komarci pojavili milionima godina prije. Molekularni dokazi govore da su se komarci pojavili u periodu jure, prije 200 miliona do 145 miliona godina.
U svijetu postoji više od 3.500 vrsta komaraca i ima ih posvuda osim na Antarktiku. Neki od njih prenose bolesti kao što su malarija, žuta groznica, zika groznica, denga groznica.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije (WHO), više od 400.000 ljudi umre svake godine od malarije, parazitske infekcije, a najčešće su žrtve djeca mlađa od pet godina.
S druge strane, komarci pomažu pročišćavanju vode u ribnjacima, jezerima, rijekama, kaže Nel i dodaje: Općenito, životinja može biti problem, ali i korisna.
