Analiza meteorita teškog 15 tona, koji se srušio u Africi, u Somaliji, otkrila je minerale koji nikada ranije nisu viđeni u prirodi. Dva novootkrivena minerala su već imenovana i odobrena od strane Međunarodne minerološke asocijacije (IMA), a u međuvremenu je nađen i treći mineral koji ova organizacija još proučava.
Chris Heard, kustos univerzitetske kolekcije meteorita, dobio je uzorke svemirske stijene na analizu, kako bi mogao da ih klasificira.
Dok je ispitivao uzorke primijetio je da neki dijelovi nisu mogli da se identifikuju pod mikroskopom. Zatim je zatražio savjet od Andrewa Lockocka, šefa univerzitetske laboratorije za elektronske mikrosonde, koji ima iskustva u analizi novih minerala.
„Prvog dana kada je uradio pojedine analize, rekao je – imate najmanje dva nova minerala unutra. To je bilo nevjerovatno! Uglavnom je potrebno mnogo više vremena da se sa sigurnošću kaže da imamo novi mineral“, rekao je profesor Heard, sa univerzitetskog odjela za nauke o Zemlji i atmosferi.
Doprinos nauci
Ime jednog minerala – elalit – potiče od samog svemirskog objekta, koji se naziva meteorit El Ali. Razlog je što što je meteorit pronađen u blizini grada El Ali u centralnoj Somaliji. Heard je drugi mineral nazvao elkinstantonit po Lindi Elkins-Tanton, potprjedsednici Interplanetarne inicijative Univerziteta Arizona.
Ona je redovni profesor u Školi za istraživanje Zemlje i svemira tog univerziteta i glavni istraživač NASA-ine predstojeće „Psihe“ misije.
„Lindi je mnogo radila na tome da otkrije kako se formiraju jezgra planeta, kako se formiraju jezgra od metala nikla, a najbliži analog koji imamo su metalni meteoriti. Imalo je smisla nazvati mineral po njoj i tako prepoznati njen doprinos nauci“, rekao je Heard.
Odobrenje Međunarodnog mineraloškog udruženja za dva nova minerala u novembru ove godine ukazuje da je ovo dobro odrađen posao, rekao je Oliver Chowner, profesor istraživanja na Odjelu za geonauke na Univerzitetu Nevada u Las Vegasu.
„Kad god pronađete novi mineral, to znači da su stvarni geološki uslovi, hemija stijene, bili drugačiji od onoga što je ranije pronađeno. To je ono što ovaj posao čini posebno uzbudljivim. U ovom konkretnom meteoritu imate dva zvanično opisana minerala koji su novi u nauci“, objašnjava Heard.
Lockockova brza identifikacija bila je moguća jer su slični minerali bili sintetički stvoreni ranije- On je bio u stanju da uporedi sastav novootkrivenih minerala sa njihovim „parnjacima“ koje je napravio čovjek, prema saopštenju Univerziteta Alberta.
Gdje su nastali
Oba nova minerala su fosfati željeza, rekao je Chowner. Fosfat je so ili estar fosforne kiseline.
„Fosfati u metalnim meteoritima su sekundarni proizvodi: nastaju oksidacijom fosfida. To su rijetke primarne komponente metalnih meteorita. Dakle, dva nova fosfata nam govore o procesima oksidacije koji su se desili u materijalu meteorita. Ostaje da se vidi da li je do oksidacije došlo u svemiru ili na Zemlji, nakon pada. Ali, koliko ja znam, mnogi od ovih meteoritnih fosfata su nastali u svemiru. U oba slučaja, voda je vjerovatno reaktant koji je izazvao oksidaciju“, rekao je Chowner.
Ipak, izgleda da je meteorit El Ali iz kojeg potiču minerali poslat u Kinu u potrazi za kupcem, rekao je Heard.
Istraživači još analiziraju minerale kako bi otkrili kakvi su uslovi bili u meteoritu kada se svemirska stijena formirala. A novootkriveni minerali mogli bi dati uzbudljive smjernice za buduća istraživanja.
"Kad god nam novi materijal postane poznat, naučnici su za njih također zainteresovani zbog potencijalne primrene u određenim tehnološkim procesima“, zaključuje Heard.
Inače, meteoritima se često trguje na međunarodnim tržištima.
