Jedan od lidera vladajućeg Demokratskog fronta (DF) Nebojša Medojević optužio je Vladu da učestvuje u švercu cigareta iz Crne Gore.
Iz Luke Bar je za 15 dana izašlo 94 šlepera sa cigaretama, što je 940 tona, a neko je u tom poslu, uz saglasnost crnogorske Vlade, zaradio od 25 do 30 miliona eura, rekao je Medojević 2. juna na konferenciji za novinare u Skupštini Crne Gore.
"Niko ove tvrdnje nije demantovao", poručio je Medojević.
DF, uz Demokrate i Građanski pokret URA, ima parlamentarnu većinu koja je izabrala 4. decembra 2020. Vladu Zdravka Krivokapića, piše RSE.
Premijer nije došao na saslušanje
Povodom Medojevićevih tvrdnji o švercu bila je sazvana i sjednica skupštinskog Odbora za bezbjednost i odbranu na kojoj je trebalo da bude saslušan Krivokapić, ministar finansija Milojko Spajić, ali i čelni ljudi bezbjednosnih službi.
Pozivu se nisu odazvali, pa je sjednica odgođena.
U dopisu upućenom skupštinskom Odboru, premijer Krivokapić je optužbe o njegovoj umiješanosti u šverc nazvao "nemoralnim i odvratnim".
"Optužbe koje su stavljene na moj račun veća su neistina i besmislica, čak i od nezajažljivog apetita za funkcijama onoga koji takve besmislice plasira u eter", napisao je Krivokapić.
Predsjednik Odbora Milan Knežević kazao je da odluka Krivokapića i ministra Spajića da ne dođu na kontrolno saslušanje govori da je ta tema za njih bila škakljiva, problematična i kompleksna.
Knežević je pozvao tužilaštvo da procesuira svakog za kog misli da učestvuje u bilo kakvom kriminalu.
"Ako smo se borili da se samo promijene ruke u tranzitu cigareta, a da sve drugo ostane isto, i ako smo kritikovali predsjednika Mila Đukanovića i bivšeg premijera Duška Markovića i one koji su sa njima povezani, od Luke Bar i graničnih prelaza, kritikovaćemo i istraživati one za koje smo glasali", poručio je Knežević.
DF, dok je bio u opoziciji, optuživao je vlast i aktuelnog predsjednika, nekadašnjeg premijera, Mila Đukanovića za šverc cigareta.
U avgustu 2020. godine, Đukanovićeva Demokratska partija socijalista (DPS) izgubila je vlast nakon tri decenije dok je Đukanović ostao na poziciji predsjednika Crne Gore.
Medojevićeve optužbe
Nakon odgađanja sjednice Odbora, Medojević je precizirao sumnje vezane za šverc cigareta.
"Neko je platio 100 miliona (eura) da se uveze 94 kontejnera. Onaj koji je uvezao 940 tona cigareta, prije nego je krenuo u taj posao i platio 100 miliona eura, morao je dobiti garancije iz vlasti da niko neće te cigarete zaplijeniti i da će one otići na uobičajene tri destinacije – Albanija, Bosna i Hercegovina i Kosovo", saopštio je Medojević.
Prema njegovim riječima, za prva tri mjeseca ove godine, ujedno i prva tri mjeseca rada nove Vlade, na ulici, odnosno crnom tržištu, bez plaćanja akciza i poreza na dodanu vrijednost, prodano je 200 tona cigareta, čime je država oštećena 20 miliona eura.
"Onaj koji je organizovao šverc i prodavao na ulici zaradio je 10 miliona za tri mjeseca. Demokratski front neće podržavati vladu koja švercuje cigarete. Nekome je iz sistema vlasti plaćeno da ovo prođe bez kontrole", poručio je Medojević.
Od augusta 2020. više zapljena cigareta
Policija je do sada u više navrata oduzimala cigarete vrijedne više stotina hiljada eura.
U policijskoj akciji "Arka" u augustu 2020. godine je u Podgorici zaplijenjen milionski vrijedan tovar cigareta u šleperu bjelopoljskih tablica.
Sredinom oktobra 2020. godine prvi čovjek Specijalnog državnog tužilaštva Milivoje Katnić i njegov saradnik Saša Čađenović saopštili su da se Arsenije Kalezić (63) i još dvije osobe sumnjiče za stvaranje kriminalne grupe koja je krijumčarila cigarete i prala novac, oštetivši državu za oko 18 miliona eura.
Grupa ima desetak članova, a Kalezić je u bjekstvu, saopštili su tužioci.
Katnić je tom prilikom rekao da vjeruje da su "skoro zatvorili aktivnosti, odnosno šverc duhana i proizvoda od duhana iz Luke Bar".
MANS je predstavio nalaze istraživanja po kojima je tužilac Milivoje Katnić (na fotografiji, 29. april 2021.) uvećao porodično imanje kupovinom državne parcele u Opštini Danilovgrad za pet puta nižu cijenu od tržišne.
Nekoliko mjeseci kasnije i u Beranama je zaplijenjen kamion švercovanih cigareta.
U kamionu kompanije iz Crne Gore je 20. februara u Sarajevu pronađeno 585 kartona švercovanih cigareta, ali se ne zna da li su one proizvedene u Crnoj Gori ili su samo preko nje transportovane.
Dva mjeseca kasnije, aprila 2021. godine, u akciji "Štit 2021." trebinjska policija je spriječila krijumčarenje 26.750 kutija cigareta, u kamionu bosanskohercegovačkih registracija, iz pravca Crne Gore.
Iz Uprave policije i Specijalnog državnog tužilaštva nikada nisu zvanično saopštili da li se sve zapljene cigareta vezuju za istu kriminalnu grupu i jednog organizatora ili ih je više.
Evropska komisija o švercu iz Luke Bar
Švercom cigareta i procesuiranjem krijumčara bavila se i Evropska komisija.
U oblasti borbe protiv krijumčarenja duhana nije bilo osuđujuće presude za organizovano krijumčarenje cigareta u 2019. godini, navodi se u Izvještaju Evropske komisije o Crnoj Gori za 2020. godinu.
Navodi se i da je vođen krivični postupak u tri predmeta velikih razmjera. U jednom su 22 osumnjičena, a u drugom je uhapšen poznati krijumčar za kojim se tragalo 20 godina.
Pod istragom donacija EU u Crnoj Gori
Oduzimanje duhana kojim se nezakonito trguje redovno vrši carina, lokalna ili centralna policija.
Ukupna količina zapljena u 2019. godini iznosila je 1.719.000 paklica cigareta, odnosno 3,9 miliona eura.
Uprkos povećanim naporima organa za sprovođenje zakona i poboljšanoj saradnji crnogorske carine s EU i međunarodnim partnerima, broj pokrenutih predmeta i dalje je nedovoljan, s obzirom na procijenjeni obim šverca duvana iz, u i preko Crne Gore.
Crna Gora treba da poveća kapacitete za procjenu rizika u oblasti šverca duvana, da ojača policiju u smislu obavještajnog rada da i otkloni sistemske nedostatke slobodne zone Bar, poruka je Evropske komisije.
Kakve su informacije o ulozi Luke Bar?
U dokumentu Globalne inicijative "Žarišta organizovanog kriminala na Zapadnom Balkanu" iz maja 2019. godine, navodi se da je Bar, grad na krajnjem jugu Crne Gore, poznat kao žarište šverca cigareta.
Inostrane marke, navodno, stižu preko Bara za reeksport, dok se cigarete proizvedene u Crnoj Gori transportuju iz Bara.
Tokom 2018. je zaplijenjeno više od 43 miliona cigareta koje su ušle u Luku Bar.
"Teško je iznijeti procjenu količine falsifikovanih cigareta, navodno proizvedenih u fabrikama u Podgorici i Mojkovcu, koje se otpremaju iz Bara. Izvor blizak službenicima Luke kaže za GI [Globalne inicijative] da je izvoz cigareta toliko veliki i povezan sa uticajnim ljudima, da u Luci, navodno, postoje skladišta koja su isključivo namenjena za čuvanje švercovanih cigareta, dok se privatne kompanije bave punjenjem i pražnjenjem kontejnera", navodi u Analizi.
Dodaje se da je toliko razrađen posao moguće ostvariti jedino u dosluhu sa Lukom, carinskim službenicima i policijom. Takođe, postoje indicije da su pojedine ofšor (offshore) kompanije aktivne u slobodnoj ekonomskoj zoni u Luci Bar.
Slobodna zona prostor je isključen iz carinske teritorije jedne države, na kojem se obavlja niz privrednih aktivnosti poput proizvodnje, skladištenja, transportnih usluga…
"Navodno, klanovi Mojkovac i Grand su najveće grupe umiješane u šverc cigareta iz Bara i pretpostavlja se da ostvaruju bliske kontakte sa važnim ličnostima u vladi i bezbjednosnim službama", piše u Analizi.
Cigarete koje se utovaruju u Baru odlaze uglavnom u Libiju, Egipat, Liban i na Kipar.
Prema podacima iz istrage koju je provela Evropska služba za suzbijanje prevara, brodovi stižu prazni na predviđenu destinaciju, dok cigarete, najverovatnije, završe preusmjerene na crnom tržištu EU.
Cigarete bivaju ili ilegalno istovarene na teritoriji EU, ili se prebacuju na druge brodove na otvorenom moru, van domašaja carina ili obalskih patrola, odakle se švercuju nazad u EU.
Ukupno uzev, od početka 2015. do 2019. presretnuto je osam brodova natovarenih u Baru, na kojima je konfiskovano je gotovo 350 miliona cigareta.
Navodno, svake godine se iz Luke Bar prošvercuje 600 kontejnera cigareta.
Procenjuje se da svaki kontejner vrijedi oko pola miliona eura.
"Tako dolazimo do obrta od oko 300 miliona eura godišnje, kojima treba dodati nekoliko miliona od prodaje na crnom tržištu Crne Gore i drugim dijelovima Evrope preko kopnenih puteva", procjenjuje se u dokumentu Globalne inicijative iz 2019, godine.
Tri decenije priče o švercu
Tema šverca cigareta u Crnoj Gori stara je tri decenije.
Naime, početkom devedesetih u Crnoj Gori počeo je, kako ga je vlast nazivala, tranzit cigara.
Šverc se odvijao uglavnom preko Jadrana, prema Italiji, čije je tužilaštvo otvorilo istragu, a kojom je bilo obuhvaćeno petnaestak imena iz Crne Gore i Italije, među kojima i Milo Đukanović.
Tadašnja opozicija je optuživala je Đukanovićev vladajući DPS da je dozvolio šverc cigareta preko Crne Gore i omogućio pojedincima enormno bogaćenje, koji su tvrdili da se radilo o legalnom tranzitnom poslu cigareta, te da je tim novcem punjen budžet u vrijeme međunarodnih sankcija.
