Početkom septembra Branko se ukrcao na direktan let iz Beograda za Moskvu.
Nakon nekoliko dana u ruskoj prestonici, Branko je sa još trojicom srbijanskih državljana odvezen u vojni regrutni centar u Krasnogorsku, gradu na periferiji Moskve, gdje je grupa potpisala ugovor sa ruskom vojskom, piše Guardian.
“Sve je prošlo vrlo brzo; u jednom danu postao sam vojnik Rusije… Sada čekam da me pošalju u Ukrajinu”, rekao je Branko u razmjeni poruka na Telegramu, tražeći anonimnost kako bi mogao slobodno govoriti.
Branko, što nije njegovo pravo ime, bio je dio najnovijeg pokušaja Moskve da regrutuje Srbe da se bore za rusku vojsku u Ukrajini, dok Kremlj nastoji da popuni svoje snage, iscrpljene 18 mjeseci borbe.
Ko je na čelu sheme
Na osnovu izvještaja dvojice srpskih boraca koji su otputovali u Rusiju, kao i spiska regrutovanih Srba koji je procurio, Guardian je otkrio da su ruski zvaničnici izgleda planirali da regrutuju stotine srbijanskih državljana kako bi ojačali vojsku.
Od početka rata u Ukrajini, Rusija je uvela niz zakona kako bi privukla strane državljane da se pridruže svojim redovima. Vladimir Putin je na sigurnosnom sastanku ubrzo nakon što su njegove trupe napale Ukrajinu rekao da Kremlj treba da pomogne ljudima iz inostranstva koji planiraju da se bore na strani Rusije.
Od tada, ruski lider je potpisao naredbu o smanjenju minimalne dužine vojnog roka po ugovoru za strance sa pet godina na jednu, i ponudio brzo regrutovanje neruskih boraca.
Guardian navodi da je Srbija kandidat za pristupanje EU od 2012. godine koji se bori da uspostavi ravnotežu između historijski bliskih veza sa Rusijom i težnji za integracijom sa Evropom.
A tenzije su pogoršane ratom u Ukrajini, sa mnogim Srbima koji su naklonjeni Rusiji.
Proruska osjećanja su posebno izražena među srpskim ultranacionalističkim grupama, koje su organizovale brojne promoskovske skupove od početka rata u Ukrajini.
Iako se čini da broj do sada regrutovanih Srba nije dovoljno značajan da bi napravio opipljivu razliku na bojnom polju, akcije Moskve rizikuju da zaoštre njen odnos sa Srbijom, jednim od njenih nekoliko saveznika na zapadu.
Na čelu srpske šeme regrutovanja, plana za koji se činilo da je osmišljen tokom leta, bio je Davor Savičić, Srbin koji je godine proveo boreći se u okviru prvog upada Rusije u Ukrajinu 2014.
Savičić se dovodi u vezu i sa paravojnom grupom Wagner. Fontanka je objavila da se ranije borio u Siriji s Wagnerom. Dva izvora bliska paravojnoj grupi potvrdila su za Guardian Savičićevu prijašnju umiješanost.
U intervjuu 21. augusta sa istaknutim prokremljskim TV voditeljem Vladimirom Solovjovom, Savičić je otvoreno govorio o tome kako je stavljen na čelo jedinice srpskih državljana u Ukrajini.
“Sada zvanično potpisujemo ugovor sa ruskim ministarstvom odbrane. Vojnici prolaze kroz vojnu registraciju u Krasnogorsku”, rekao je on, opisujući detalje koji odgovaraju Brankovom regrutnom računu. Nakon dodatne obuke, momci se upućuju u pravcu Luganska”, dodao je Savičić, misleći na region istočne Ukrajine koji je jedna od Putinovih ključnih meta.
Pored Savičića je tokom intervjua sjedio još jedan Srbin, Dejan Berić, koji je Solovjovu rekao da su se srpski borci prijavili u sastav 106. vazdušno-desantne divizije Rusije.
„Kada je Vladimir Vladimirovič [Putin] dozvolio strancima da dođu, napravio sam plan kako će sve to funkcionisati i obratio se svom generalu“, rekao je Berić pokazujući na Savičića. “Dečki dođu, upoznamo ih, pa odmah odu u vojnu službu i potpišu ugovor.
„Većina stranih dobrovoljaca u ruskoj vojsci je iz Srbije“, dodao je on.
Berić, mršav muškarac duge crne kose, ranije je davao intervjue ruskim državnim medijima u kojima je opisao kako se borio kao dio proruske samoproglašene Narodne Republike Donjeck u Ukrajini od 2014.
Čini se da ruski zvaničnici blisko koordiniraju proces zapošljavanja.
Služba BBC-ja na ruskom jeziku, koja je prošle nedjelje prvi put izvještavala o srpskoj šemi regrutovanja, saopštila je da je dobila privatni snimak sastanka između Savičića i neimenovanih zvaničnika u Moskvi, na kojem je Savičić rekao da planira regrutovati do 1.000 Srba. državljana koji će formirati svoj bataljon u sastavu 106. vazdušno-desantne divizije.
Rusko ministarstvo odbrane nije odmah bilo dostupno za komentar.
Tačan broj Srba koji su potpisali ugovor sa ruskom vojskom ostaje nejasan.
Orden Respubliki, antiratna ruska grupa zviždača, podijelila je sa Guardianom listu na kojoj se nalazi 13 Srba koji su se, kako se izvješćuje, potpisali za rusku vojsku od septembra. Dvojica od 13 muškaraca navedenih na listi, uključujući i Branka, odgovorili su na zahtjeve za komentar Gardijana.
"Za sada imamo oko 60-70 ljudi", rekao je jedan od Srba sa spiska, koji je u septembru takođe putovao iz Srbije u Moskvu i dodao da je potpisao ugovor sa "106. vazdušno-desantnom divizijom".
Prijetnja odnosima Beograda i Moskve
Čovjek je rekao da je odlučio da se pridruži ruskoj vojsci iz "ideoloških razloga" i da su unosne vojne isplate igrale "sporednu ulogu".
Regrutovanje rizikuje da podstakne tenzije između Moskve i Beograda. Prošlog januara, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić ljutito je reagovao na nacionalnoj televiziji nakon što se u ruskom informativnom video snimku tvrdilo da prikazuje srpske dobrovoljce koji se obučavaju da se bore zajedno sa Wagnerovim trupama u Ukrajini.
„Zašto vi iz Wagnera zovete bilo koga iz Srbije kada znate da je to protivno našim pravilima?“ rekao je predsjednik, pozivajući se na zakon koji zabranjuje Srbima da učestvuju u sukobima u inostranstvu.
Srpski ministar odbrane Miloš Vučević takođe je upozorio Srbe da ne idu u ruske redove. Više od dvadesetak srpskih nacionalista od tada je procesuirano.
Viktor Zaplatin, ruski ratni veteran koji je regrutovao srpske dobrovoljce u borbama zajedno sa proruskim snagama u Ukrajini 2014. godine, rekao je da su se srpske vlasti obračunale sa borcima koji su odlazili u Rusiju.
„Rizici od krivičnog gonjenja za one koji su otišli u Rusiju i vratili se u Srbiju su veoma visoki“, rekao je Zaplatin. „U Rusiji je uvek bilo dobrovoljaca iz Srbije. To znači da tamo sada ima volontera, ali organizaciona je tajna koliko i u kom svojstvu oni učestvuju i služe.”
