Američku vladu i nevladin sektor ne iznenađuje činjenica da je društvo u Srbiji orijentisano ka Rusiji, a ne ka Zapadu.
Međutim, iznenađuje ih stepen privrženosti Rusiji i u kojim se sve sferama to javlja, kažu predstavnici organizacije koji su u Washingtonu prezentovali nalaze istraživanja.
Novi nalazi ankete „Šta Srbija misli?“ iz oktobra ove godine, potvrđuju neke stare trendove – skoro 50 posto građana smatra da Srbija treba da se okrene političkoj saradnji sa Rusijom.
Protive se sankcijama
Dalje, 68 posto se protivi uvođenju sankcija Rusiji zbog invazije na Ukrajinu, 65 posto protivi se ulasku Srbije u NATO. Gotovo polovina (48 posto) protiv je ulaska u Evropsku uniju, dok bi 41 odsto ispitanika glasalo za ulazak u BRIX.
Dimitrije Milić, programski direktor Novog trećeg puta, za VOA kaže da su njihovi sagovornici u washingtonskim tink-tenk organizacijama i State Departmentu znali za takve sentimente građana Srbije, ali da su neke stvari i za njih novost.
"Postoji iznenađenje do koje mjere ide protivljenje sankcijama Rusiji. Drugi element koji je bio negativno iznenađenje je nivo skepticizma u odnosu na članstvo u EU i loše ocjene koje naši građani daju u istraživanjima u odnosu na ključne aktere zapadne politike, zapadne lidere, organizacije, države, gdje na skali od 1 do 7 najveći dio ima ocjenu manju od 3“, kaže Milić.
Ističe, međutim, da su u Sjedinjenim Američkim Državama bili pozitivno iznenađeni otvorenošću građana Srbije prema energetskoj diversifikaciji (62,1% podržava da Srbija uvozi gas i od drugih izvora, ne samo od Rusije), kao i otvorenošću za ekonomsku saradnju sa Zapadom (59,6% smatra da je EU najvažniji ekonomski partner).
Istraživanje „Šta Srbija misli“ počelo je u oktobru 2022. i trajat će do 2025. godine.
Isključivo proruski
Rezultati se nisu drastično mijenjali od kako je krenulo, kaže istraživački analitičar Miljan Mladenović, ali nešto se jeste promijenilo – društvo u Srbiji je sve polarizovanije i sve ekstremnije u svojim stavovima.
„Recimo, oni koji su bili proruski nastrojeni, ali su vjerovali da bi bilo u redu da se Srbija priključi EU, da sarađuje i sa Zapadom, sada otišli u jedan ekstrem gde su isključivo proruski, protiv bilo kakve interakcije sa Zapadom.
S druge strane imamo nešto manju grupu ljudi, nekih 25%, a prethodnih je oko 30%, koji su ranije bili za evropski put, ali su prihvatali i saradnju sa Rusijom i Kinom kao velikim silama.
Sada je došlo i do njihove ekstremizacije, pa tako iako imamo manji broj koji su za EU u ukupnoj populaciji, ali više je onih koji žele da Srbija uđe u NATO“, kaže Mladenović.
Građani su upitani i da daju ocjene i pojedinim svjetskim liderima i svjetskim silama u anketi.
"Najbolje su prošli ruski predsjednik Vladimir Putin, mađarski premijer Viktor Orban i kineski predsednik Xi Jinping. Najlošije su prošli Joe Biden i svi britanski premijeri", kaže Mladenović.
